Έρχεται απαγόρευση κυκλοφορίας για τα παλιά οχήματα και στην Ελλάδα

Τα παλιά ρυπογόνα οχήματα μπαίνουν συνεχώς στο στόχαστρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και πολλών χωρών, οι οποίες θεσπίζουν νέα μέτρα και αντικίνητρα για τη χρήση τους.

Ανώτατο όριο ηλικίας σε όλα τα οχήματα που κυκλοφορούν στη χώρα σχεδιάζει να θεσπίσει το υπουργείο Περιβάλλοντος, στο πλαίσιο του Σχεδίου Εθνικού Προγράμματος Ελέγχου της Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης (ΕΠΕΑΡ) που τέθηκε σε διαβούλευση.

Το σχέδιο έχει καταρτιστεί με βάση οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και αφορά σε εθνικές πολιτικές και μέτρα, ώστε να υπάρξει συμμόρφωση με δεσμεύσεις μείωσης των εκπομπών ρύπων για τα έτη από το 2020 έως το 2029. αλλά και από το 2030 και μετά.

Αφορά τους ρύπους διοξείδιο του θείου (SO2), οξείδια του αζώτου (NOx), πτητικές οργανικές ενώσεις εκτός του μεθανίου (NMVOC), αμμωνία (NH3) και αιωρούμενα σωματίδια ΑΣ2,5.

Στον τομέα των μεταφορών, στο ΕΠΕΑΡ προτείνονται διάφορες ενέργειες για τον περιορισμό των εκπομπών ρύπων, όπως:

• απαγόρευση εισαγωγής παλαιών οχημάτων,
• κίνητρα για νέα και αντικίνητρα για παλαιά οχήματα,
• καθορισμός μέγιστης επιτρεπόμενης ηλικίας ή εκπομπών ρύπων για τα οχήματα που θα κυκλοφορούν.

Χρονοδιάγραμμα για απαγόρευση κυκλοφορίας παλαιών οχημάτων

Ειδικότερα, για την απαγόρευση κυκλοφορίας παλαιών οχημάτων προτείνεται «καθορισμός κλίμακας μέγιστων επιτρεπόμενων ηλικιών ή/και επιπέδων εκπομπών αερίων για όλα τα (οδικά) οχήματα».

Σήμερα, πρακτικά δεν υπάρχει όριο στην ηλικία των οχημάτων που κυκλοφορούν στη χώρα, παρά μόνο πρόβλεψη μέγιστης ηλικίας 27 ετών για λεωφορεία.

Πλέον η πρόταση είναι «να καθοριστεί μερική ή ολική απαγόρευση ανάλογα με την ηλικία / επίπεδο εκπομπών των οχημάτων, καθώς και να ορισθεί ένα σταδιακό χρονοδιάγραμμα περιορισμού της ηλικίας ανά τύπο οχήματος και για τους δύο ορίζοντες», προτείνοντας στην μεν πρώτη περίπτωση το έτος

Στην τελική έκθεση του Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου Μεταφορών για την Ελλάδα (Ιούνιος 2019) προβλέπεται η ανανέωση του στόλου οχημάτων (παντός τύπου). Συγκεκριμένα: «Ο ελληνικός στόλος είναι από τους γηραιότερους στην Ευρώπη, κυρίως λόγω της οικονομικής κρίσης. Τα τελευταία έτη η κατάσταση έχει επιδεινωθεί περαιτέρω για τους στόλους φορτηγών και λεωφορείων, καθώς οι αγορές νέων οχημάτων ήταν σχεδόν αμελητέες. Σε αντίθεση με ό,τι παρατηρείται στην υπόλοιπη Ευρώπη, η συντριπτική πλειοψηφία του εμπορευματικού μεταφορικού έργου στην Ελλάδα πραγματοποιείται από παλαιά οχήματα του στόλου φορτηγών. Η παρατήρηση αυτή συμβαδίζει με το γεγονός ότι οι μεμονωμένοι επαγγελματίες, έχοντας κυρίως παλαιά/ πολύ παλαιά οχήματα, κατέχουν το μεγαλύτερο μερίδιο στις εγχώριες μεταφορές. Προφανώς, η κατάσταση αυτή επηρεάζει αρνητικά την ανταγωνιστικότητα, αποδοτικότητα, ασφάλεια και περιβαλλοντική βιωσιμότητα του τομέα οδικών μεταφορών. Για να ανταποκριθεί ο κλάδος στις απαιτήσεις μίας οικονομίας ολοένα πιο προσανατολισμένης σε εξαγωγές, και για να εξασφαλιστεί η πλήρης ένταξη της χώρας στις παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες, υπάρχει επιτακτική ανάγκη να αντιστραφούν οι σημερινές τάσεις και να επιτευχθεί η ανανέωση του (εγχώριου) στόλου επαγγελματικών οχημάτων. Ταυτόχρονα, οικολογικοί και οικονομικοί λόγοι απαιτούν ανανέωση και του στόλου ΙΧΕ οχημάτων.

Το μέτρο περιλαμβάνει διάφορες ενέργειες, με πιο σημαντικές τις ακόλουθες τρεις:

 Μέτρο 1: Περιορισμοί ως προς την παλαιότητα εισαγόμενων οχημάτων (παντός τύπου): Σήμερα, πρακτικά δεν υπάρχει όριο στην ηλικία των οχημάτων που εισάγονται στη χώρα (υπάρχει μόνο πρόβλεψη μέγιστης ηλικίας 15 ετών για εισαγόμενα μεταχειρισμένα λεωφορεία). Προτείνεται να συμφωνηθεί ένα προοδευτικό χρονοδιάγραμμα περιορισμού της ηλικίας για τα εισαγόμενα οχήματα ανά τύπο οχήματος, και για τους δύο ορίζοντες (2027, 2037).

Μέτρο 2: Σύστημα πριμοδότησης κυρώσεων μέσω φορολογίας και κινήτρων για νέα/ παλαιά και καθαρά/ ρυπογόνα οχήματα (παντός τύπου): Υπάρχουν ελλείψεις στη διαφοροποίηση των κινήτρων για παλαιά ή νέα και καθαρά ή μη οχήματα. Συνιστάται να ορισθεί ένα σταδιακό πρόγραμμα κινήτρων/εκπτώσεων/φόρων/τελωνειακών δασμών ανά τύπο οχήματος, τύπο καυσίμου και ηλικία, και για τους δύο ορίζοντες (2027, 2037).

Μέτρο3: Καθορισμός κλίμακας μέγιστων επιτρεπόμενων ηλικιών ή/και επιπέδων εκπομπών αερίων για όλα τα (οδικά) οχήματα: Σήμερα, πρακτικά δεν υπάρχει όριο στην ηλικία των οχημάτων που κυκλοφορούν στη χώρα (υπάρχει μόνο πρόβλεψη μέγιστης ηλικίας 27 ετών για λεωφορεία).

Προτείνεται να καθοριστεί μερική ή ολική απαγόρευση ανάλογα με την ηλικία/ επίπεδο εκπομπών των οχημάτων, καθώς και να ορισθεί ένα σταδιακό χρονοδιάγραμμα περιορισμού της ηλικίας ανά τύπο οχήματος και για τους δύο ορίζοντες (2027, 2037).».

Σύμφωνα με το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) προβλέπεται η διείσδυση των ηλεκτροκίνητων οχημάτων στην κυκλοφορία με αποτέλεσμα τη μείωση των εκπομπών θερμοκηπιακών αερίων και των εκπομπών αερίων ρύπων. Ωστόσο, το ποσοστό των ηλεκτροκίνητων οχημάτων στο σύνολο του στόλου ναι μεν δεν θα είναι μεγάλο για να αλλάξει από μόνο του το τοπίο στους ρύπους, αλλά αυτό το μικρό ποσοστό διείσδυσης ηλεκτρικών αυτοκινήτων αντιστοιχεί σε μεγάλο ποσοστό μείωσης ρύπων σε σχέση με τα συμβατικά.

Συγκεκριμένα στο ΕΣΕΚ προβλέπεται το εξής: «Τέλος, θα προωθηθεί η αντικατάσταση των επιβατικών οχημάτων και ελαφριών φορτηγών με νέα υψηλής ενεργειακής απόδοσης μέσω συνδυασμού μέτρων όπως είναι ο σχεδιασμός στοχευμένου προγράμματος απόσυρσης επιβατικών οχημάτων, η θέσπιση αποτελεσματικότερου νομοθετικού πλαισίου για τη σύνδεση της φορολογίας των οχημάτων με την ενεργειακή απόδοση και τις εκπομπές CO2 και η εφαρμογή ενός ευρύτερου προγράμματος χρηματοδότησης για την αντικατάσταση οχημάτων δημοσίας χρήσης και εμπορευματικών οχημάτων. Επισημαίνεται ότι η αγορά οχημάτων που χρησιμοποιούν εναλλακτικά καύσιμα θα συνεισφέρουν σημαντικά στη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης στον τομέα των οδικών μεταφορών.»

Επισημαίνεται ότι τα ηλεκτρικά οχήματα BEV και PHEV παρουσιάζουν πολύ χαμηλές ή μηδενικές εκπομπές ρύπων. Ειδικά για τα NOx επισημαίνεται ότι σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Κοινού Κέντρου Ερευνών JRC της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Urban NO2 Atlas – Νοέμβριος 2019), στην Αθήνα το 70% των εκπομπών NOx οφείλεται στις οδικές μεταφορές. Επίσης, σύμφωνα με την έκθεση, οι εκπομπές από NOx στις πόλεις προέρχονται κυρίως από τα οχήματα ντίζελ. Για τον λόγο αυτό, προτείνεται μεταξύ άλλων η ενθάρρυνση και τα κίνητρα για τη χρήση ηλεκτρικών οχημάτων, έτσι ώστε να βελτιωθεί περαιτέρω η ποιότητα του αέρα, αλλά και ο θόρυβος.

Η σημαντική συνεισφορά της ηλεκτροκίνησης με τη μηδενική εκπομπή αερίων NOx ενισχύεται, αν συνυπολογιστεί ότι για το έτος 2016 οι εκπομπές ΝΟ2 ήταν υπεύθυνες για περίπου 68,000 πρόωρους θανάτους στην ΕΕ28. Ένα πλήρες υβριδικό ηλεκτρικό σύστημα, με βάση τις προδιαγραφές Worldwide Harmonized Light Vehicle Test Procedure (WLTP), εκπέμπει περίπου 91% λιγότερες εκπομπές NOx έναντι των νέων standards Euro 6. Ο στόχος ένα (1) στα τρία (3) νέα αυτοκίνητα το 2030 να είναι ηλεκτρικά είναι φιλόδοξος, αλλά συμβαδίζει απόλυτα με τους στόχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως αυτοί αποτυπώνονται στο Green Deal. Ο στόχος αυτός υποστηρίζεται από μια σειρά ρυθμιστικών παρεμβάσεων και θέσπισης οικονομικών κινήτρων, που θα ανακοινωθούν έως το πρώτο εξάμηνο του 2020.

Δείτε εδώ και διαβάσετε το υπό δημόσια διαβούλευση Σχέδιο Εθνικού Προγράμματος Ελέγχου Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης.